Kerstquiz verspreidt zich als olievlek door het land...

De eerste oplossingen van de Kerstquiz druppelen inmiddels binnen, vanuit Rotterdam maar ook uit regio Utrecht en zelfs Brazilië! Nu ook het digitale geweten van Schakend Nederland de quiz heeft gevonden wordt het hopelijk een echte stroom. Ik had er niet op gerekend dat ik de winnaar het schitterende boek moet gaan opsturen. Dit laten de RSR-ers zich toch niet gebeuren? Gezien het feit dat "een" Paul Tromp binnen enkele uren na publicatie al de antwoorden stuurde, kan de quiz onmogelijk te moeilijk zijn. Dus zorg dat de eer binnen de club blijft en stuur in! Of, wees die bijdehantjes van RSR allemaal te slim af en stuur in! Inzenden kan nog t/m nieuwjaarsdag, in de loop van volgende week volgen de juiste oplossingen en de bekendmaking van de winnaar.

Doe de Ikstondgewonnen Kerstquiz!

De schaakclubs zijn gesloten, er zijn bijna geen toernooien, kortom het is weer kerst. Vul het teveel aan vrije tijd zinvol in en doe de Ikstondgewonnen Kerstquiz! Een 2000+ rating is leuk maar voor deze quiz eerder een handicap dan een vereiste, want algemene (schaak)kennis is van minstens evenveel belang! Onder degenen met de meeste goede antwoorden wordt een prachtig schaakboek verloot. Mail de antwoorden naar Ikstondgewonnen, de uitslag volgt begin januari op deze site. Succes!

1. Wie kreeg het voor elkaar om zowel Grootmeester te worden, en tevens voetbal international?

2. Over welke schaker is een biografie verschenen met als titel "It's only me"?

3. Welke beroemde grootmeester haalde in onderstaande stelling de wedstrijdleider erbij, en om welke reden?

4. Geef de eerste 6 zetten van wit en zwart van de Frankenstein-Dracula variant.

5. Welke schaker kan het volgende schakers curriculum vitae overleggen:
1968-1969, 1971-1973 en 1974-1976: LSG
1978-1980: Philidor/Leiden
1982-1983: Steinitz
1985-1986: Volmac
1986-1989: Charlois Europoort
1991-1992 en 1999-heden: RSR Ivoren Toren

6. Uit welke film is onderstaande stelling afkomstig?


7. Welke ex-wereldkampioen boksen is een groot schaakliefhebber met een geschatte rating van 2000?

8. Wat is de titel van het boek waarin de hoofdpersoon grotendeels is gebaseerd op Jan-Hein Donner?

9. Wat is bij onderstaand diagram het resultaat bij optimaal spel van beide kanten: wit wint, zwart wint, of remise?


10. Welke topgrootmeester wist in een WK-partij het eindspel Koning+Dame tegen Koning+Toren niet in winst om te zetten?

11. Welke van de twee witte lopers is niet afkomstig van f1, dus gepromoveerd?

12. Geef een sluitend bewijs dat het paard op g1 zich daar NIET al de hele partij bevindt. Gegeven: er staan geen gepromoveerde stukken op bord.


13. Wit heeft zojuist mat gegeven, zonder daarbij iets te slaan. Wat waren wits laatste twee zetten en zwarts laatste zet in de lange notatie?

14. Wit speelt en wint!


15. Hoeveel paarden kun je op een schaakbord kwijt zodat geen enkel paard een ander aanvalt of dekt?

Legendarische stellingen (2) oplossing

Wie had gezien dat 35.Tc6 een blunder van jewelste is, wist misschien ook in welke partij dit gebeurde; het is het beroemde "Kasparov can't believe his eyes" moment tegen Karpov, WK-tweekamp in Sevilla 1987. Wit stond beter tot gewonnen, maar verliest na 35...Pa5 een kwal en verloor zelfs nog. In plaats van 5-6 stond het dus opeens 6-5. Je zou kunnen zeggen twee punten verschil, en dat in een match over 24 partijen. De match eindigde ook nog eens in 12-12, waarmee Kasparov zijn titel behield, omdat in de reglementen was afgesproken dat de uitdager moest winnen.

Hieronder het beroemde moment waar Gary zijn emoties niet meer de baas is, of speelt hij toneel?

De ongeschreven regels geschreven (1)

Vergeef me de paradox in de titel, maar deze site moet zijn verantwoordelijkheid nemen. Het is al droevig gesteld met de kennis van de geschreven regels, zo weten bijvoorbeeld velen niet eens wanneer en hoe remise geclaimd kan worden. Dit zoeken jullie maar op in de geschreven regels. Nog veel erger is het schijnbaar totaal ontbreken van enige kennis van de zogenaamde "ongeschreven regels". In deze nieuwe rubriek richt ik mij op het grijze gebied van de (schaak)ethiek. Zo is een regel als "je mag je tegenstander niet hinderen" in de praktijk veel te algemeen. Ik verklaar me nader:

De zwartspeler, ik zal zijn naam maar weer niet noemen want oei oei oei wat hebben schakers lange tenen, staat duidelijk gewonnen. Hij vond het nodig dit te benadrukken door - niet aan zet - met een ferm gebaar alvast een zwarte dame naast zijn bord te plaatsen. Ik vraag U af, waar is dit voor nodig? Van tijdnood was geen enkele sprake, en de pionnen staan nog op eerbiedige afstand van de promotie-rij. Het kan alleen worden opgevat als intimidatie en/of arrogantie. Zijn tegenstander deed het enige juiste: de rug nog eens krommen en zo stug mogelijk verdedigen. Slechts 5 zetten later bleek al dat de zwartspeler zich beter op zijn stelling had kunnen concentreren:

Op Pb6 volgt Ta5 mat. Dan maar Ta8, het paard blijft echter gepend (want indien Pb6 ruilen op a8 en Th8) en ging zelfs verloren. Het ging van kwaad tot erger:

Inmiddels staat wit zelfs beter, al is het potremise. Zijn wraak was zoet; hij liet zwart nog zo'n 40 zetten lijden in dit eindspel voordat de onvermijdelijke remise getekend werd.

Ongeschreven regel 1: Indien een voor promotie-doeleinden bestemde dame niet door de wedstrijdleider is aangereikt voor of tijdens de partij, mag deze alleen door de speler zelf naast het bord worden geplaatst indien deze minder dan 5 minuten bedenktijd overheeft, en deze over minstens één vrijpion beschikt waarvan redelijkerwijs verwacht mag worden dat deze binnen enkele zetten tot dame gepromoveerd zal worden.

Afmaken voor beginners (4)

De meest overtuigende manier om de lange combi van Anand te bekronen is 56.Te5! Moro gaf op, want de toren is onkwetsbaar wegens familieschaak, en 56...Da8 stopt de pion ook niet: 57.e7 De8 58.Pf5+ Kg6 59.Pd6 1-0. Mooie samenwerking tussen de witte stukken!

Deze keer een wat lastigere opgave. De arme Andriasian kwam in Hoogeveen duidelijk tekort tegen het geweld van Mamedyarov, Ponomariov en onze Loek. Hij verloor al zijn partijen! In de diagramstelling ziet het er ook niet best uit voor hem, maar als hij de d-pion weet te winnen is er een remisekans. Hoe wurgt van Wely zijn tegenstander overtuigend? Tip: niet rekenen, plan verzinnen!

Kerstquiz 2007!

De schaakclubs zijn gesloten, er zijn geen toernooien, kortom het is weer kerst. Vul het teveel aan vrije tijd zinvol in en doe de Ikstondgewonnen Kerstquiz! Een 2000+ rating is leuk maar voor deze quiz eerder een handicap dan een vereiste, kortom algemene (schaak)kennis is van minstens evenveel belang! Onder degenen met de meeste goede antwoorden wordt een prachtig schaakboek verloot. Mail de antwoorden naar Ikstondgewonnen, de uitslag volgt begin januari op deze site. Succes!




1. Wie kreeg het voor elkaar om zowel Grootmeester te worden, en tevens voetbal international?

2. Over welke schaker is een biografie verschenen met als titel "It's only me"?

3. Geef de eerste 6 zetten van wit en zwart van de Frankenstein-Dracula variant.




4. Welke schaker kan het volgende schakers curriculum vitae overleggen:


1968-1969, 1971-1973 en 1974-1976: LSG

1978-1980: Philidor/Leiden

1982-1983: Steinitz

1985-1986: Volmac

1986-1989: Charlois Europoort

1991-1992 en 1999-heden: RSR Ivoren Toren




5. Uit welke film is onderstaande stelling afkomstig?






6. Welke ex-wereldkampioen boksen is een groot schaakliefhebber met een geschatte rating van 2000?




7. Wat is de titel van het boek waarin de hoofdpersoon grotendeels is gebaseerd op Jan-Hein Donner?



8. Wat is bij onderstaand diagram het resultaat bij optimaal spel van beide kanten: wit wint, zwart wint, of remise?





9. Welke topgrootmeester wist in een WK-partij het eindspel Koning+Dame tegen Koning+Toren niet in winst om te zetten?




10. Welke van de twee witte lopers is niet afkomstig van f1, dus gepromoveerd?





11. Geef een sluitend bewijs dat het paard op g1 zich daar NIET al de hele partij bevindt. Gegeven: er staan geen gepromoveerde stukken op bord.





12. Wit heeft zojuist mat gegeven, zonder daarbij iets te slaan. Wat waren wits laatste twee zetten en zwarts laatste zet in de lange notatie?





13. Wit speelt en wint!

Nieuwe Pletsmoezen (4)

"Ik dacht dat de partij al remise was, ik viel om van de slaap, daarom heb ik alsnog verloren". Klinkt als wederom een originele aanvulling op het toch al omvangrijke pletsmoezen-arsenaal. Deze keer kon het slachtoffer de smoes eens als een volkome legale reden voor de nederlaag aanvoeren. Bij het WK-jeugd gebeurde iets waar ik zelfs de WL's in Nederland niet toe in staat acht (nou ja de meesten dan). De 14-jarige Belg Nils Nijs claimde in de voorlaatste ronde remise wegens driemaal dezelfde stelling. De WL ging akkoord, zijn Canadese tegenstander niet en liep boos weg zonder de uitslag te ondertekenen. De Canadezen dienen protest in bij de beroepscommissie die bestaat uit enkele illustere namen: ex-Fide voorzitter Campomanes, Azmaiparashvili (bekend wegens het uiten en uitvoeren van diverse dreigementen op fysiek gebied) aangevuld met een onbekende Griek en Vietnamees. Dit gemêleerde gezelschap krijgt van twee getuigen te horen dat Nijs toen hij claimde zijn zet al had uitgevoerd, en dat mag niet. Men beslist om dit te checken bij de Belg zelf. Klinkt redelijk, ware het niet dat het inmiddels na elven 's avonds is en Nijs al op bed ligt omdat de laatste ronde zoals gebruikelijk extra vroeg zal beginnen. De verbouwereerde Nijs wordt van zijn bed gelicht en verklaart eerlijk dat hij inderdaad al gezet had voor de claim. Rond middernacht volgt ongetwijfeld één van de meest krankzinnige beslissingen in het schaakwereldje ooit: de stukken worden opgezet in de bewuste stelling, klok aan en game-on! De afloop moge duidelijk zijn.
Blijkbaar vond de organisatie het achteraf toch ook wel wat ver gaan allemaal, want bij de prijsuitreiking werd Nijs de fair-play award toegekend wegens zijn eerlijke getuigenis. Tijdens de laatste ronde verzocht de scheidsrechter hem om in ieder geval hierbij aanwezig te zijn. Volgens zijn begeleiders gebeurde dit "op een slecht moment, want Nils vergat een pion te pakken waardoor het remise werd". Dus toch nog een echte Pletsmoes...
Het hele verhaal, verteld door secondant Tom Piceu, is hier te lezen.

Legendarische stellingen (2)

Welke twee grootheden hadden deze legendarische stelling op bord? Hint: in deze stelling speelde wit 35.Tc6. Later meer!

Nieuwe Pletsmoezen (3)

In het World Cup knock-out toernooi speelde Nigel Short tegen de 19-jarige Baramidze. Het werd 1-1, en dan bestaat de verlenging uit twee rapid-partijen. Bara versliep zich, kwam de speelzaal binnenrennen, had op zet 1 nog 56 seconden, en wist dankzij flitsend spel en de 10 seconden increment per zet de partij zelfs te winnen! De tweede pot werd remise en Short lag eruit. Reden genoeg om zo stil en klein mogelijk in een hoekje weg te kruipen. Maar zoals zoveel schakers kon Short het niet laten te reageren, en via een email aan Chessbase voegde hij een compleet hoofdstuk toe aan het grote Pletsmoezenboek. Ik citeer (vertaald):

• "Het is moeilijk om de spanning zo lang vast te houden"
• "Gewone partijen zouden eigenlijk niet gemixt mogen worden met rapidschaak"
• "Met dit systeem lijkt het toernooi meer op een casino"
• "Met normaal speeltempo waren mijn kansen veel groter geweest"
• "Waarom wordt het toegestaan dat spelers te laat komen?"
• "Het zou eerlijker zijn als je bij rapidschaak bij 5 minuten te laat mag claimen"
• "In iedere sport behalve schaken zou ik reglementair gewonnen hebben"
• "Precies op het moment dat ik dacht dat het voorbij was, kwam hij binnen"

Zijn tegenstander reageerde heel wat minder breedsprakig: "Het was een simpele stelling en dan maakt het tijdsverschil niet zoveel uit". Tsja als je wint heb je geen pletsmoezen nodig!

O jee, Fischer in het nieuws

Bobby Fischer, in 1971 en 2007

64 is hij nu, en als Bobby weer eens in het nieuws is (in dit geval de Gazetta dello Sport) slaat de schrik je om het hart. Wat zou hij nu weer geroepen hebben? Het valt mee deze keer, hij ligt "alleen maar" al twee maanden in het ziekenhuis met nierproblemen. Naast de jarenlange psychische problemen beginnen dus nu ook de fysieke. Al veel te lang komt de meest legendarische schaker ooit alleen nog in het nieuws als schreeuwende, paranoïde gek. Daarom hier een herinnering aan betere tijden. Fischer op zijn absolute top, op weg naar de wereldtitel. Over De Match tegen Spasski is alles onderhand wel gezegd en geschreven, daarom een fragment uit de kwalificatie, de "tenniswedstrijd" tegen Taimanov en Larsen (6-0 6-0). Bij het naspelen valt op dat met name Taimanov heel slecht speelt. In partij 2 verblundert hij in het verre eindspel de remise, en in de partijen 3 en 5 zelfs een vol stuk. Constant weggespeeld worden doet je zelfvertrouwen natuurlijk ook geen goed. In partij 4 is goed te zien wat 1 van Fischers beste kwaliteiten was, namelijk altijd precies weten welke stukken geruild moeten worden en welke op bord moeten blijven.

Fischer-Taimanov, 1971, 4e matchpartij

43.Td3!
Fischer heeft na torenruil het winstplan van goede loper tegen slecht paard al gezien: koning naar a6, loper naar e8, tempodwang en dan op het juiste moment offeren op g6. Twintig zetten later(!) staat het zo:

Stelling na 61.Le8

Zwart moet nu wel de b-pion loslaten: 61...Kd8 62.Lxg6! Pxg6 63.Kxb6 en de c-pion gaat er ook vanaf. Wit maakt dan twee verbonden vrijpionnen die simpel winnen: 1-0.

Legendarische stellingen (1) toegift

In de vorige aflevering zagen we Velimirovic opgeven tegen Timman in de volgende stelling:

De Koning van de schaakstukjes Jan-Hein Donner (wat zou zijn blog veel bekijks trekken!) vertelde in Schaakbulletin 144 een mooie anekdote over de wekenlange analysegekte rond deze partij:
"Het toernooi was al afgelopen, toen ik de week daarop nog werd opgebeld door een man, die duidelijk aan wanhoop ten prooi was. Hij had ontdekt, dat het toch remise was! 'U moet mij helpen meneer, ik word er gek van. Kan ik U niet even spreken, ik zit nog geen tien minuten bij U vandaan'. Dan moest hij maar langskomen, vond ik, en twee minuten later stond hij hijgend op de stoep.
'Welke stelling wilt U hebben'.
'Geef maar de stand, waarin die Joegoslaaf opgaf'. (zie diagram)
Ik zette het op en hij begon de stukken te verschuiven. Ke3, Txa3, Lxa3, Kxa3, Kd4, Kb4, met z'n tweeën in dribbelpasjes omhoog tot ze op b7 en d7 stonden.

'Zo stond het in de krant', zei hij, tot het uiterste gespannen. Na mijn instemmende knik, plaatste hij daarop de zwarte koning ferm terug naar d6 en keek mij triomfantelijk aan. 'Daar heeft niemand aan gedacht, aha!'

Ik deed a2-a4.

In zichtbare verwarring keek de aankomende theoreticus naar het bordje, vervolgens naar mij en toen weer naar het bord. Het duurde seconden voor het tot hem doordrong. 'Daar heb ik niet aan gedacht', stamelde hij, 'natuurlijk, ook op het eind mag zo'n pion nog altijd twee stappen vooruit!'. 'Ziet U', zei hij even later, rustiger nu, zonder de zenuwslopende verantwoordelijkheid van zijn ontdekking, 'ik kom eigenlijk nooit tot een eindspel en daarom heb ik er niet aan gedacht. Maar dank U meneer, nu kan ik weer slapen'."

Beter kan de hype die destijds rond deze legendarische stelling bestond, niet worden omschreven. Het geeft ook goed weer, hoe moeilijk amateurschakers het konden hebben zonder de nu vanzelfsprekende hulp van schaakprogramma's...

Afmaken voor beginners (3)

Bij Aronian-Grischuk was de vraag hoe wit zijn h-pion laat promoveren voordat de zwarte d-pion vervelend gaat doen. Het gaat verrassend simpel: 1.Pf6+ Lxf6 2.Tg7+! en opgegeven wegens 2...Kf8 3.h8D mat. Achteraf gezien is afmaken altijd een stuk makkelijker dan wanneer je achter het bord zit...


Nog maar eentje uit het voorbije WK-toernooi. Niemand minder dan de nieuwe champ Anand zette met wit op zet 47 een combi in tegen Morozevich. Inmiddels zijn we, na een mooie reeks zetten waarin Anand onder andere promotie met schaak bewust toestond, bij zet 56 beland! Het is uit, maar met welke overtuigende krachtzet dwong Anand zijn tegenstander tot onmiddellijke overgave?

Briljante zetten (1)

Plas-Markus, zwart aan zet

Briljante zetten moeten getoond worden, zelfs als ik zelf het slachtoffer ben. Net toen ik bedacht dat ik de dreiging Lc2 in de gaten moest houden, kwam 25...Lc2!! Een moedige zet, want eerst Tc3 en de dreiging erin houden had ook gekund. Aernout kwam na afloop met een praktische verklaring: hij had gezien dat deze variant minimaal eeuwig schaak opleverde.
26.Lxc8 wat anders? Le4+ 27.Kg4 h5+?
Txf2 loopt geforceerd mat, nu krijgt wit nog een kans.
28.Kg5 Le7+ 29.Kf4 In ieder geval verloren leek me Kh6 Lxh4 en wits koning zit nog steeds gevangen.
29...Ld6+ 30.Kg5
Zwart heeft zetten herhaald wegens de tijdnood. Nu moet ie kiezen voor vrede of oorlog.
30...Kg7?!

Oorlog dus, maar met een foute beginzet. Zwart moet de kans grijpen om de toren erbij te betrekken: 30...Txf2! en het gaat niet mat, maar wit moet dan wel twee stukken geven: 31.Pxg6 Txg2+, en omdat 32.Kh4 Lxg6 mat loopt, moet wit 32.Lg4 spelen, met een totaal gewonnen eindspel voor zwart.

Ik had in de diagramstelling 31.Pf5+ gepland, maar zag nu opeens tot mijn grote schrik dat ook dit mat loopt: 31...Lxf5 32.Lxf5 Txf2! dreigt Le7 mat, dus 33.Kh4 Txg2! met dezelfde dreiging, 34.Lxg6 Le7+ 35.Kxh5 fxg6 mat! Ik zag het niet meer zitten, vanuit het diagram was Pf5+ eigenlijk mijn enige hoop. Dan maar verwarring stichten:

31.Pf3?? De enige redding was 31.Pxg6! en na fxg6 32.Thf1 gaat het niet mat omdat de zwarte toren niet meedoet. Wit heeft genoeg pionnen om met vertrouwen het eindspel te spelen, dus waarschijnlijk moet zwart dan berusten in eeuwig schaak. Nu is het alsnog over.

31...Le7+ 32.Kf4 Ld6+ 33.Kg5 Txf2 34.Kh4 Txg2 35.Lg4 Lg3+ 36.Kg5

36...f6 mat.

Rating 1200, da's lekker dan...

"Ik durf er 1000 ELO-punten om te verwedden dat iedereen weet over welke WL het gaat", schreef ik n.a.v. een reeks misstanden bij een KNSB-wedstrijd uit de 1e ronde. Onze eigen nationale arbiter durfde op zijn eigen vakgebied de uitdaging aan en verwoordde zijn twijfels over mijn stelling als volgt: "Ik vind het knap dat deze arbiter op twee plaatsen tegelijk was, aangezien hij in de 1e ronde ook de WL was bij RSR1". Zo wordt mijn lafheid om geen man en paard te noemen ook eens beloond. Maar toegegeven, ik ging er inderdaad vanuit dat dit de versteende, niet ingrijpende, blunderende WL was waarover Schaaknieuws zo kleurrijk berichtte. Dat kost me dus 1000 ratingpunten. Wie had ooit gedacht dat Rutten nog eens de wereldtop-20 zou halen met 2707! Ander nadeel: dit betekent dat er in de KNSB-competitie minimaal twee totaal incompetente arbiters rondlopen...

Legendarische stellingen (1) vervolg

Een steekproef wees uit dat deze legendarische stelling een generatiekloof aan het licht bracht. De 40- schakers hadden geen flauw idee wat er zo legendarisch aan deze stelling was. De 40+ers riepen vrijwel meteen Timman-Velimirovic! en dat klopt, dit was de afgebroken stelling uit het interzone toernooi in Rio de Janeiro, 1979. Het is misschien wel de meest geanalyseerde stelling ooit in Nederland. De 40 minners moeten zich een internet- en Fritz-loze wereld proberen voor te stellen. Afgebroken partijen waren in die tijd heel normaal, wel bijzonder was dat Veli er toen zoveel had dat de hervatting van deze pas een week later(!!) op het programma stond. Dat gaf alle kranten ruim de tijd om de stelling af te drukken, en alle analisten gaven uitgebreid hun mening. Zo hield Donner in de Volkskrant het op winst voor Jan, Orbaan in het NRC zei remise. In kroegen en op schaakclubs zocht heel schakend Nederland naar de winst. Uiteindelijk zal wit een keer op a3 moeten offeren (mat lukt niet) en het gaat erom of de zwarte koning dan ver genoeg staat om deze te kunnen afhouden van de sleutelvelden b7 en b8.

Velimirovic dacht zeker te weten dat het remise was, zoals hij Timman meteen na het afbreken liet weten. Hij had zelfs bewust naar deze stelling afgewikkeld! Als reden gaf hij een partij Botwinnik-Flohr waarbij wit hetzelfde eindspel vergeefs had proberen te winnen. En als het Botwinnik niet lukt... Dit kwam Timman niet bekend voor, wat hij Cruijffiaans verwoordde: "Ik zou geen partij van Botwinnik weten die ik niet ken". Zonder eindspel-databases waren Jan en zijn secondant, niemand minder dan Ulf Andersson, aangewezen op eigen inzichten en de toen beroemde eindspeldeeltjes van Cheron. In het enige deel dat Jan in zijn koffer had zitten, stond exact de afgebroken stelling! Wie het ongelofelijke niet gelooft kan dit checken bij Jaco, die deze serie ongelezen in de kast heeft staan, zie deel I, pagina 323. Volgens Cheron was het gewonnen, echter niet binnen 50 zetten (zonder slag- of pionzet)! Ik laat Jan nu even aan het woord (bron: Schaakbulletin):

"Onmiddellijk spoedde ik me met Cheron in de hand naar Ulfs appartement, schudde hem ruw wakker en duwde hem het boek onder de neus. Ulf was niet eens verbouwereerd. Hij had die nacht niet stilgezeten. De zettenreeks die hij vond, zonder dat hij het boek ook maar gezien had, is veel sneller dan wat Cheron aangeeft. Nog steeds echter zou het 60 zetten duren! (...) Daarna begon ons echte analysewerk. Het had iets heel spannends. Onwillekeurig kwam de associatie met de reis van 80 dagen om de wereld bij me op. In 50 zetten rond het schaakbord, om tenslotte het kleinood op a3 te nemen en de vijandelijke koning af te houden, het moest lukken."

Ik zal de lezer de pagina's lange analyses besparen, en om een toch al lang verhaal niet nog langer te maken: 39 zetten nadat voor het laatst iets was geslagen, stond het zo:

Zwart aan zet gaf op, de koning kan niet naar de d-lijn wegens Td8, en na Txa3 Lxa3 Kxa3 promoveert de a-pion. Velimirovic koos niet altijd de taaiste verdediging, maar volgens Timman en Andersson lukt het altijd binnen maximaal 43 zetten. Da's nog eens hard werken voor een half punt extra!
Volgende keer nog een toegift, waarin een amateurschaker wanhopig contact zocht met Donner omdat hij zelfs in de eindstelling nog een remiseweg zag voor zwart!

Nieuwe pletsmoezen (2)

In deze aflevering geen al te originele pletsmoezen, maar wel een hoogst originele aanleiding, misschien in Nederland zelfs wel een primeur. Wat gebeurde er in de 3e ronde KNSB, ergens in de 2e klasse? Een speler liep opvallend vaak naar buiten. De wedstrijdleider besloot hem te volgen en betrapte de speler achter een container(!) met zijn PDA (= elektronische agenda) waarop Pocket Fritz stond. Het diagram op het schermpje toonde de partijstelling! De WL kon maar 1 besluit nemen, reglementaire nul en een aantekening op het wedstrijdformulier. Het verweer van de speler is uitermate mager (maar wat wil je ook als je op heterdaad betrapt bent): "ik voelde me niet goed (pletsmoes 1), had hoofdpijn (pletsmoes 2), en last van de warmte (pletsmoes 3), had mentaal al opgegeven (pletsmoes 4) en was daarom naar buiten gelopen om de partij vast in te voeren." Behalve dat dit een buitengewoon zwak verhaal is, is het zowiezo al behoorlijk dom. Zelfs als je niet op de hoogte bent van de regel dat het gebruik van elektronische hulpmiddelen tijdens de partij verboden is, kun je natuurlijk op je klompen aanvoelen dat je fout bezig bent. Verdere argumenten waarom zijn schuld bij mij onomstotelijk vast staat:

• achter een container gaan staan?
• vorig jaar in de KNSB-competitie als 2100-speler een 7½-8 score, TPR 2520. M.a.w. hoe lang is dit al aan de gang? Ook interessant om te achterhalen zou zijn de aankoopdatum van de PDA (of beter nog Pocket Fritz) , en eens kijken wat de resultaten sindsdien zijn.
• het verhaal van zijn tegenstander laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Deze meldt o.a. dat de speler zeer vaak wegliep van zijn bord terwijl hij aan zet was, en dan bij terugkeer a tempo zette. Ook de wedstrijdleider was dit opgevallen.

Genoeg argumenten voor de KNSB-jury om tot een unaniem "guilty" te komen, wat dan ook gebeurde: de man is inmiddels geschorst voor het lopende en de 2 volgende KNSB-seizoenen. Als alternatieve straf is er nog een vorm van "poetic justice": Van de moderne middelen waar de speler zo schaamteloos misbruik van heeft gemaakt, heeft de delinquent nu ook de nadelen ondervonden: Hij is volledig afgemaakt en afgedroogd in de digitale schandpaal die http://www.utrechtschaak.nl/ heet. Ook is er zelfs al een item aan gewijd op een regionale zender. De man is in no time verworden tot persona non grata in het toch al zo kleine schaakwereldje, waar immers ieder toiletbezoek voortaan met argusogen bekeken zal worden...

Niet geschoten is altijd mis

Lunchpauze, wandelingetje Coolsingel. Ik word aangehouden door twee niet als zwervers, (straat)krantenverkopers en ledenwervenden uitziende types. Ze stellen zich voor als medewerkers Politie Rijnmond, al bedenk ik me achteraf dat ik geen identificatie heb gezien. "Waaraan stoort U zich het meest?" overvallen ze me. Ik denk meteen aan: 1.Pf3 openingen, de Franse doorschuif, mensen die altijd aan je bord komen staan als je aan de verliezende hand bent, Arjan de Barman die om tien voor twaalf laatste ronde roept, maar ja, leg dat maar eens uit. Even overweeg ik te antwoorden "aan onbekenden die mij tijdens mijn kostbare pauze onzinnige vragen stellen", maar de politie is je beste kameraad dus ik bedenk me op tijd. Ik keer terug naar het Nivon en antwoord "aan de regelmatige pogingen tot fietsendiefstal bij het Nivon, blabla". Ik leg plaats en tijd uit, en krijg het voor de hand liggende en niet erg bruikbare advies om de fiets binnen te zetten. Met een "bedankt voor je antwoord" nemen ze afscheid. Niet geschoten is altijd mis, dat motto gebruikt de politie zelf ook toch?

Afmaken voor beginners (2)

Eerst de oplossing van de vorige keer: Anand speelde 1...Pf4, Kramnik sloeg niet op g5 maar kwam er eigenlijk in de analyse pas achter waarom: 2.Dxg5?? Pe2+ 3.Kh1 Dxh2+! 4.Kxh2 Th8+ en mat. Een matbeeld om te onthouden.

De nieuwe opgave is uit hetzelfde WK. Aronian heeft Grischuk bijna mat, maar zwart dreigt wel d1D. Hoe laat wit zijn h-pion eerder promoveren dan zwarts d-pion?

Wie stopt deze WL?

Ik citeer uit een verslag van een KNSB-wedstrijd uit de 1e ronde, nu pas verschenen in Schaaknieuws wegens de WK die in eerdere nummers alle aandacht kreeg. Uit piëteit met de betrokkenen geef ik de hoofdrolspelers de afkortingen TL (TeamLeider) en WL (WedstrijdLeider). De TL had iedereen kunnen zijn, de WL dat kan er maar één zijn. Ik durf er 1000 ELO-punten om te verwedden dat iedereen weet over welke WL het gaat.

Citaat: "(...) en de klok van B ingedrukt. Op het display was echter duidelijk te zien dat zwart door zijn tijd gegaan was. De WL was echter niet helemaal op de hoogte van zijn taken en bleef als versteend staan. TL beet de WL toe dat zwart door z'n tijd was en maande hem aan in te grijpen. Gedwee gaf de WL hier gehoor aan en gaf B een nul wegens tijdsoverschrijding. (ander bord:) W merkte dat zijn klok ook bleef doorlopen als hij hem ingedrukt had. In paniek zette hij het ding stop, maar inmiddels was tot op 1 seconde zijn tijd verstreken. Tsja, en toen moest de WL iets doen. TL wist raad: 5 seconden extra voor zwart. De WL liet zich ompraten, maar deed verder niets. "Pak een andere klok" brulde TL hem toe. Aha, dat kon hij nog wel. Helaas betrof het de klok van het naburige bord, waar P en W in tijdnood verkeerden. "Nee, niet die!" Uiteindelijk had de WL een klok te pakken, maar nu moest hij het apparaat instellen. Dat bleek een te zware opgave voor hem en noodgedwongen nam W die taak maar over. (...) Wederom leek het alsof het indrukken geen effect had. De rest van de dag vroeg W zich af welke vervangende klok de WL nou gepakt had. Hij zou toch niet die kapotte..."

Erg kolderiek dus allemaal, maar ook triest omdat het zo herkenbaar is. We weten allemaal over wie dit gaat en de man leidt nog steeds toernooien en bondswedstrijden, met alle gevolgen van dien. Ik ken zelfs schakers die bepaalde toernooien niet spelen alleen wegens deze WL. Blijkbaar werkt de KNSB niet zoals in de voetbalwereld gebruikelijk is met rapporteurs, want dan was de man allang van het toneel verdwenen. Volgens Rutten is de enige manier het consequent indienen van protesten richting bond, maar blijkbaar voelt niemand zich geroepen of het gebeurt in ieder geval te weinig. Wat ik helemaal niet begrijp is dat de man zelf nog zin heeft in dit soort wekelijkse vernederingen. De lege kopjes en glazen rond de borden worden altijd keurig weggehaald, dat dan weer wel.

Legendarische stellingen (1)

Wit aan zet

Ik stond gewonnen kent ook zijn educatieve plicht. Er zijn stellingen die in het collectieve schaakgeheugen gegrift zouden moeten zijn. Dus: welke bekende spelers kregen bovenstaande legendarische stelling op het bord en hoe liep dit af? Volgende week meer over deze absolute thriller op het schaakbord!

Nieuwe pletsmoezen (1)

Schakers staan bekend om hun creativiteit op de 64 velden, maar ook op het gebied van smoezen. Voor de niet-ingewijden: Plet is de bijnaam van een legendarische ex-RSR-schaker, die nooit gewoon verloor maar meestal verschrikkelijk geplet werd. Hij had dan de meest uiteenlopende en briljante smoezen, variërend van "ik had opeens hoofdpijn" (de gebruikelijkste) tot "meneer X kwam binnen en die verstoort altijd mijn gedachten" (de bizarste) tot "ik had mijn blunder wel gezien maar al genoteerd en ik wilde mijn notatie graag netjes houden" (de creatiefste). Pletsmoezen dus. Dammers, die platte aftreksels voor wie schaken te moeilijk is (waarom anders het inferieure schijvenspel beoefenen) kunnen op smoezengebied wel wedijveren met de schakers. Nota bene wereldkampioen(!) Schwarzman kwam afgelopen zaterdag met een gloednieuwe pletsmoes. Hij had in een modelpartij een gewonnen eindspel opgebouwd, toen hij door zijn stoel zakte. Daarna verzandde de partij in remise. De wereldkampioen was na het stoelincident zijn concentratie kwijt en gaf dit als reden voor het verspeelde halfje. Schwarzman desgevraagd: "Ik stond gewonnen..."

De grootste loser van Rusland

Het had een Alek-verhaaltje in de Schakelaar kunnen zijn. U weet wel, dat blad dat je zo lekker languit op de bank kon lezen voor dat vermaledijde internet het overbodig maakte. Maar on-topic: in Moskou is afgelopen donderdag de Schaakbordmoordenaar voor de rechter verschenen. De seriemoordenaar kreeg zijn naam omdat hij beweerde na iedere moord een muntje op een veld van zijn schaakbord te leggen. De nieuwslezeres die sprak van "vakje" i.p.v. veld verdient trouwens hetzelfde lot als zijn slachtoffers wegens dergelijk taalgebruik, maar dit terzijde. Een aardig en origineel concept, maar je bent natuurlijk wel een loser als je het idee niet eens weet af te maken. Hij moest er nog drie, wat bij mij onmiddellijk de vraag oproept welke velden nog leeg waren. Is hij gewoon op a1 begonnen en moet hij f8,g8,h8 nog? Of deed hij het paardsprongprobleem en liggen de 3 lege velden op paardsprongafstand van elkaar? Het ergst zou a6,a7,a8 zijn, dan ligt zoals in vrijwel alle films het bord verkeerd. Dat zou hem tot een nog grotere loser maken, als dat tenminste mogelijk is. Want: de rechtbank acht slechts 49 moorden bewezen, dus wie weet heeft hij er 12 bijgebluft (Bluf dan het totaal naar 64, maar u begrijpt: loser). 49 of 61 is van groot belang want het nationale record staat op 53, sinds 1990 op naam van de Rostov Ripper, wie kent hem niet. De eerstvolgende die een aanval op het record zal wagen, is waarschijnlijk een dammer...

Afmaken voor beginners (1)

Afmaken, altijd lastig. Heb je uren zitten zwoegen om die gewonnen stelling te bereiken, maar dan? Ik vind het zelf 1 van de lastigste onderdelen van het schaken. De vermoeidheid neemt toe, de "als ik het maar niet verziek" druk en die tegenstander die maar niet ziet dat ie op moet geven, maakt het er ook niet eenvoudiger op. Er is maar 1 remedie, oefenen! Om te beginnen een makkie, al gaf nota bene de vorige wereldkampioen toe dat hij het tijdens de partij gemist had!

Anand met zwart speelde hier Pf4! wat een venijnige truc inbouwt. Kramnik sloeg niet op g5, maar kwam er pas in de analyse achter hoe snel dit had verloren! Ziet U beter dan de gewezen kampioen hoe zwart simpel wint na Dxg5?

David Levy, bedankt

Wel eens van David Levy gehoord? Computerschaak-voorvechter van het eerste uur. Sloot in 1968(!) een weddenschap dat hij de komende 10 jaar niet van een schaakprogramma zou verliezen. Nu nogal vanzelfsprekend, toen een sprong in het duister. Hij won de weddenschap met gemak. Hield het vol tot 1989, toen oude bekende Deep Thought (voorloper van Kasparov-beater Deep Blue) te sterk bleek. David verblijft al jaren in de anonimiteit, en had dat beter kunnen blijven. Zijn proefschrift waarop hij onlangs is gepromoveerd geeft een ieder die schakers altijd met de bekende cliché's neerzet, weer voldoende munitie. Hij promoveerde overigens in Nederland, omdat de Engelsen wél de totale onzin van het onderwerp inzagen en David en zijn proefschrift weigerden...

Oplossing Ljubo-Donner

De oplossing van vorige week had u nog tegoed: 30.Lxf6+! Kg6 (30...Dxf6 31.Te7+ Kg6 32.Dg3+ Kh5 33.Tg7 1-0) 31.Te7 Dxc4+ 32.Lc3 1-0

Ook GM's worden wel eens gesloopt...

Essent Hoogeveen is begonnen, altijd leuk om wat live partijen te volgen. Soms wordt iemand zo hard gesloopt op een manier die je niet verwacht van een GM. Het overkwam Jan Werle, nota bene na een 4 uit 4 start, tegen ene Postny, die schitterend toesloeg.

Het afzichtelijke f6 wordt genadeloos afgestraft: 15.Lc7!! Dxc7 Op weigeren volgt hetzelfde: 16.Ph4!! De pointe. Werle ging nu heel lang in de denktank maar het was al te laat, alles hangt: Ph5, d5, Le7, Lb7. Verloren stelling na 16 zetten! 16...Pf4 17.gxf4 Db8 18.Pxd5 Ld6

19.Db3 Tf7 Of Kh8 20.Dh3! Tf7 21.De6, ook met ellende. 20.Pf5! Nu dreigt er weer 21.Pxf6+ met vernietiging. Zwart wordt werkelijk alle kanten opgespeeld. 20...Kf8 21.Tfe1 g6 22.Ph6 Tg7

23.Pc7!! De prachtige afmaker. 23...Lxc7 24.Lxb7 Dxb7 25.Da3+ en opgegeven, op Pc5 volgt ook nog eens 26.Txc5!

Het kan de besten overkomen blijkbaar...

De beste stuurlui zijn de grootste liefhebbers

Afgelopen vrijdag, snelle remise tegen Wim. Mooie gelegenheid voor een avondje langs de borden. Ook deze keer valt er van alles te genieten. Dolf gooit er een paar stukken tegenaan en zet Henks koning pardoes mat midden op het bord. Wijnand en Ed spelen de kleine klassieker, de wedren van paard tegen pionnen wordt uiteindelijk remise. Harmen beleeft een zwaar debuut tegen Tim en verliest uiteindelijk. Het langst blijf ik hangen bij Joost Ros-Wil. De onveilige witte koning lijkt me belangrijker dan de toren voorsprong die Joost al een tijdje heeft. Wil geeft in hevige tijdnood plotseling mat, maar hij heeft daar wel een forse blunder van Joost voor nodig. Ik dacht een mooie geforceerde winst te zien voor zwart, en wilde dat graag checken. Vooral voor de verliezer is het niet prettig om meteen na afloop geconfronteerd te worden met een betweter die gelijk aan de stukken gaat zitten. Bij sommigen mag je zelfs later in de bar nog geen goedbedoelde adviezen geven, zie vorige Schakelaar. Bij Joost II durf ik het wel aan en zodra ik de kans krijg zet ik onderstaande stelling op.

Wil speelde hier 1...g5? en dat liep dus goed af, maar ik denk een dwingender winst te hebben gevonden: 1...Dc2!! Typisch zo'n zet waar je oog maar net op moet vallen. Er dreigt Pd4 mat, en de enige normale manier om dit te verhinderen is 2.Pxc6. Maar dan volgt 2...Lg4+!! 3.Kxg4 Dxg2+ en altijd mat: 4.Kh4 g5+ 5.Kh5 Dh3+ 6.Kxg5 Tf5# of 4.Kh5 Dh3+ 5.Kg5 Tf5#.

Ljubo mag niet vergeten worden

Ljubomir Ljubojevic, 2007

Nijmegen, nazit van de weggesleepte 5-5 bij SMB, uiteraard bij de plaatselijke Chinees. In de wirwar van gespreksonderwerpen passeert het komende Corus de revue. Ter gelegenheid van de 70e editie wordt een erevierkamp gehouden met Timman, Korchnoi, Portisch en Ljubojevic. Een niet nader te benoemen voorzitter had nog nooit van Ljubo gehoord! Onwetendheid, drank, voedselvergiftiging? Ik vrees generatiekloof. Ik voel mij verplicht tot opvoeding want Ljubo is 1 van mijn schaakhelden. Opkomst in de jaren '70, uitdager van K en K in de jaren '80 met als hoogtepunt 3e op de wereldranglijst in 1983. Schitterende, soms Gary-achtige stijl. Het laatste stapje naar de kroon heeft hij nooit kunnen maken, voornamelijk omdat op beslissende momenten de emotie zijn verstand vaak in de weg zat. Vreselijke blunders waren het gevolg. Legendarisch zijn de uitbarstingen in de persruimte, waar Ljubo iedere aanwezige in 4 talen nieuwe scheldwoorden leerde. Nu, op 57-jarige leeftijd, doet hij niet veel meer op schaakgebied. Wat commentaar geven, af en toe een toernooitje, en de afgelopen twee seizoenen zelfs 5 potjes KNSB voor HSG, waarin hij slechts 1 schamel punt scoorde, het zegt genoeg. Beter is hem te herinneren als de flamboyante publieksspeler van weleer, kijk hier maar eens voor een mooi voorbeeldje van zijn kracht en kunnen. Tot slot een diagrammetje van de afmaakfase tegen een andere onvergetelijke. Oplossing volgende week.

Ljubo-Donner, Hoogovens 1973